W dzisiejszym doświadczeniu chcę pokazać, że zapałki potrafią się same ruszać. Dzieci na moich półkoloniach nie wierzyły w to. Ale jak zobaczyły eksperyment to koniecznie chciały same to wypróbować. Mogłam im dzięki temu wytłumaczyć dlaczego podwiędnięte kwiatki po podlaniu prostują się.

Co jest potrzebne do doświadczenia?

• 5 zapałek (ale dobrze jest mieć więcej w zapasie :-), z wykałaczkami mi nie wychodziło)
• trochę wody
• strzykawka, łyżeczka lub dozownik do syropów

Jak trzeba wykonać doświadczenie?

Zapałki należy przełamać w połowie. Trzeba przy tym być ostrożnym żeby nie złamać ich na dwie oddzielne części. Następnie musimy ułożyć zapałki w figurę pięcioramienną tak aby miejsca zgięć zapałek były w środku. Zapałki powinny być bardzo blisko siebie. Na środek tak przygotowanych zapałek dajemy 3-4 krople wody (można to zrobić za pomocą strzykawki, łyżeczki lub dozownika do syropów).

Co możemy zaobserwować?

Zapałki powoli zaczynają się prostować i rozsuwać tworząc gwiazdkę.

Co sprawia, że zapałki prostują się, rozsuwają?

Drewniane zapałki mają budowę wewnętrzną taką samą jak komórki roślinne. Suszenie tkanki roślinnej sprawia wyparowanie wody z komórek roślinnych i pozostają tylko puste kanaliki.

Wystarczy tylko trochę dodać wody na wysuszone zapałki, a od razu zostanie ona wciągnięta i zacznie wypełniać te puste, wyschnięte kanaliki.

Takie zasysanie wody przez wyschnięte kanaliki nazywamy EFEKTEM KAPILARNYM, które jest wywołane napięciem powierzchownym cieczy.

Powstanie zjawiska efektu kapilarnego (zjawisko włoskowatości) pozwala roślinom transportować wodę z solami mineralnymi z korzeni w górę do najwyżej położonych liści.

W trakcie zginania zapałki, zgniatane są również kanaliki leżące w jej wnętrzu. W sytuacji gdy woda dostanie się do wnętrza wysuszonych kanalików powstaje w nich CIŚNIENIE TURGOROWE.

Woda wnikając do tych cieniutkich kanalików, pod wpływem ciśnienia turgorowego zaczyna przywracać zapałki do ich pierwotnego kształtu (z przed złamania) i je częściowo prostuje. Dlatego w naszym doświadczeniu zapałki ożyły i zaczęły się poruszać, tworząc piękną, szeroką gwiazdkę.

Gdzie możemy zaobserwować występowanie ciśnienia turgorowego?

Występowanie ciśnienia turgorowego w przyrodzie możemy zaobserwować np. po podlaniu zwiędniętej rośliny.

W czasie suszy kiedy brakuje wody w roślinie, maleje ciśnienie turgorowe wewnątrz komórek i kanalików międzykomórkowych. Zbyt małe ciśnienie nie pozwala utrzymać odpowiedniego kształtu rośliny i roślina więdnie. To w ten sposób woda „budzi do życia” roślinę i przywraca jej naturalny kształt.

Uwaga na czas wakacji – nie możemy jednak liczyć na to, że po powrocie z długiego urlopu niepodlane kwiatki powrócą do swojej formy.

Napiszcie w komentarzach czy udało Wam się doświadczenie z zapałkami. Czy wszystkie zapałki wyprostowały się? A może ktoś z Was próbował z większą ilością zapałek?

Jeżeli podobało Ci się to doświadczenie fizyczne to daj znać w komentarzach – bo dobrze jest wiedzieć…

Tutaj można zobaczyć inne przykłady doświadczeń z fizyki dla dzieci.